Doświadczenia IO w Skierniewicach: która polska odmiana porzeczki czarnej ma najwyższą wartość produkcyjną?

W doświadczeniu wdrożeniowym prowadzonym w latach 2016-2020 oceniano wartość produkcyjną 9 polskich odmian: Tisel, Tiben, Ores, Ruben, Gofert, Polares, Tihope, Polben i Polonus porzeczki czarnej uzyskanych w Zakładzie Hodowli Roślin Ogrodniczych Instytutu Ogrodnictwa – Państwowego Instytutu Badawczego w Skierniewicach.

Cele i opis doświadczenia

Doświadczenie założono wiosną 2014 r. w Sadzie Doświadczalnym Instytutu (SD) w Dąbrowicach /k. Skierniewic (Centralna Polska). Jednoroczne krzewy wyżej wymienionych odmian posadzono w rozstawie 3,80 x 0,50 m (ok. 5 tys. szt./ ha), w rzędach, o długości ok. 170 m.

Ocena obejmowała:

1. Wielkość krzewów (wysokość x szerokość roślin) [m²];
2. Wskaźnik pokroju krzewu (wysokość : szerokość roślin)
3. Termin dojrzewania (zbioru) owoców;
4. Plon owoców [kg/poletko] i [t/ha];
5. Wielkość (masa) 100 owoców [g];
6. Jakość owoców i skład chemiczny (ekstrakt, kwasowość, antocyjany, kwas askorbinowy - wit. C, fenole ogółem);
7. Porażenie roślin przez takie choroby grzybowe, jak: amerykański mączniak agrestu (Podosphaera mors-uvae), antraknoza liści porzeczek (Drepanopezizia ribis) i rdza wejmutkowo-porzeczkowa (Cronartium ribicola), przy użyciu skali bonitacyjnej 0-5, w której 0 – brak objawów porażenia, 3 – średnie porażenie, 5 – bardzo silne porażenie.

Różnice odmianowe

Wyniki uzyskane w toku 5-letnich badań wskazują, że testowane odmiany porzeczki czarnej różniły się pod względem ocenianych cech. Najsilniej rosły krzewy 4 odmian Tihope, Tiben, Tisel i Gofert, a najsłabiej - Polonus. Krzewy pozostałych odmian (Ores, Polben, Ruben i Polares) były średniej wielkości.

Najbardziej wzniesiony pokrój miały krzewy odmian Polares i Tisel. Pokrój krzewów pozostałych ocenianych odmian był średnio rozłożysty.

Badane odmiany różniły się terminem dojrzewania (zbioru) owoców. Najwcześniej dojrzewały owoce odmian Tisel i Gofert, a najpóźniej Polares i Polonus. Pozostałe testowane odmiany zaliczono do grupy o średniowczesnym terminie dojrzewania owoców.

Plonowanie badanych odmian było zróżnicowane i uzależnione od roku badań, czyli wieku krzewów i przebiegu warunków pogody. Średni plon zawierał się od 0,55 do 2,50 kg/krzew, co w przeliczeniu daje odpowiednio 2,8 – 12,5 t/ha. Najwyższe plony (9,6 -12,5 t/ha) wydały krzewy odmian Gofert, Polben, Tihope i Tiben, a najsłabiej plonowała odmiana Polonus (2,8 t/ha). Wielkość owoców (określana jako masa 100 owoców w g) testowanych odmian była także bardzo zróżnicowana. Średnio za 5 lat badań wynosiła 105 g/100 owoców i zawierała się od 66 do 139 g/100 owoców. Zdecydowanie największe owoce miała odmiana Tihope, duże owoce – Polben i Ruben, najmniejsze - Polonus. Pozostałe badane odmiany wytwarzały średniej wielkości owoce.

Jakość i wartość owoców

Odmiany różniły się pod względem jakości owoców i ich składu chemicznego.

Średnia zawartość ekstraktu dla wszystkich odmian wynosiła 15,8%, wahała się od 13,8 do 16,7%. Najwięcej ekstraktu stwierdzono w owocach Tisel, Tiben i Tihope. Średnia kwasowość miareczkowa badanych odmian wyniosła 3,2% i zawierała się miedzy 2,3 i 3,9%. Najwyższe zawartości kwasów organicznych określono w owocach Tiben, Ores, Tihope i Ruben. Średnia zawartość antocyjanów w owocach wynosiła 324,5 mg/100 g dla badanych genotypów. Zdecydowanie najwięcej tego naturalnego barwnika stwierdzono w owocach nowej odmiany Polonus, następnie u odmian Ruben, Tiben i Polares. Owoce wszystkich odmian były bogate w kwas askorbinowy (wit. C), średnia zawartość wynosiła 252 mg/100 g i mieściła się w granicach od 178,3 do 403,1 mg/100 g. Najwięcej tego bioaktywnego związku miały owoce pięciu odmian: Polonus, Polares, Ores, Ruben i Tisel. Średnia zawartość fenoli ogółem w analizowanych próbkach owoców dla wszystkich odmian wynosiła 476,6 mg/100 g, w zakresie od 294,3 do 755,0 mg/100 g. Zdecydowanie najwięcej fenoli ogółem stwierdzono w owocach odmian Polonus i Polares, w następnej kolejności Ores, Ruben i Tiben.

Polskie odmiany o wysokiej wartości produkcyjnej

Odmiany hodowli IO – PIB (Tisel, Ruben, Gofert, Tihope, Tiben i Polben) potwierdziły swoją wysoką wartość produkcyjną. Odmiany te są plenne i regularnie plonujące. Wytwarzają one duże lub średniej wielkości owoce, o dobrej jakości. Ponadto zawierają bioaktywne związki, jak antocyjany, kwas askorbinowy (wit. C) i fenole, które mają właściwości antyutleniające i korzystne działanie na zdrowie człowieka. Rośliny są odporne na groźne choroby pochodzenia grzybowego. Nowe, słabo rosnące odmiany Polares i Polonus plonowały na średnim poziomie lub słabo, wymagają żyźniejszych gleb do dobrego plonowania krzewów. Wytwarzają małe i średniej wielkości owoce, o wysokiej jakości i przydatności do przetwórstwa (koncentrat porzeczkowy). Rośliny są odporne na mączniaka, a średnio podatne na antraknozę i rdzę wejmutkowo-porzeczkową oraz są genetycznie odporne na wielkopąkowca porzeczkowego.

Związane z tematem

Czarne porzeczki - zbiór liści I (ZAMIAST) owoców?

Wysokie ceny porzeczki. Jak przywrócić zaniedbane plantacje do użytkowania?

Szpalerowa produkcja deserowych porzeczek kolorowych - perspektywiczna nisza w sadownictwie?