Nierównomierne wybarwienie truskawek, wady kształtu oraz inne problemy z jakością - przyczyny i rozwiązania
Chociaż bardzo duży udział w polskiej produkcji truskawek mają plantacje przemysłowe, coraz większe znaczenie zyskują producenci towaru najwyższej jakości – smacznego, jędrnego oraz trwałego w transporcie i handlu, bez przekroczeń pozostałości środków ochrony roślin, a także atrakcyjnego wizualnie – jednolitego pod względem wielkości, dobrze i równomiernie wybarwionego, pozbawionego defektów.
Owoce najwyższej klasy pochodzą z plantacji nawadnianych, prawidłowo nawożonych, dokarmianych dolistnie i chronionych przed szkodnikami i patogenami. Coraz częściej są to uprawy zakładane pod osłonami.
Jednak również tam pojawiają się różne defekty owoców, np. wady kształtu czy nierównomierne wybarwienie. Jakie są ich potencjalne przyczyny oraz jak im zapobiegać?
Nierównomierne wybarwienie
Problemem, na który stosunkowo rzadko zwraca się uwagę w polskiej prasie ogrodniczej, a jest on bardzo ważny dla wyglądu jagód na końcowym etapie produkcji, jest nierównomierne wybarwienie truskawek przekazywanych do sprzedaży. Często dolna, przeciwległa do kielicha część owocu („końcówka”) jest jasnozielona, podczas gdy górna uzyskała już atrakcyjny, czerwony kolor. Białe plamy mogą się również znajdować bliżej kielicha. Według szczegółowych norm unijnych, truskawka w klasie ekstra powinna być jednolicie wybarwiona, zaś truskawka pierwszej klasy może posiadać niewielki udział białej powierzchni, jednak nie może ona zajmować więcej niż 1/10 całkowitej powierzchni owocu. Nie dotyczy to części owocu pokrytej przez kielich, gdyż jasne zabarwienie tej okolicy jest cechą naturalną.
Powszechną przyczyną oferowania w sprzedaży nie w pełni wybarwionych owoców jest zła organizacja zbioru lub braki w przeszkoleniu pracowników, którzy go dokonują. Osoby pracujące na akord (otrzymujące określoną stawkę „za łubiankę”), mogą zrywać owoce nie klasyfikujące się do zbioru, aby zwiększyć swój zarobek. Plantator, zatrudniając i płacąc, musi na bieżąco kontrolować jakość pracy zbieraczy. Nie może być tak, że do łubianek trafiają owoce, które powinny jeszcze pozostać na krzaku, aby dojrzeć. Nie w pełni dojrzałe truskawki po zerwaniu ich z krzaka nie zdążą już nabrać koloru zanim zostaną sprzedane.
Trzeba też poświęcić czas na wytłumaczenie pracownikom, jakich owoców się oczekuje – które kwalifikują się do zbioru, a których nie powinni umieszczać w opakowaniach. Ważne, aby każdy dobrze zrozumiał, czego plantator oczekuje (w szczególności najemni pracownicy sezonowi zza granicy). Zbieracze muszą posiadać wiedzę umożliwiającą im bieżące selekcjonowanie i sortowanie jagód, bo po zbiorze truskawki wędrują już do odbiorcy – nikt ich nie sortuje. Truskawki nie spełniające wymagań klasy deserowej (zbyt drobne, nie wybarwione, porażone przez choroby, z ubytkami lub wadami kształtu) muszą być umieszczane w osobnych pojemnikach i wywożone z plantacji, co ma duże znaczenie w profilaktyce chorób i szkodników (np. Drosophila suzukii). Istotne jest także, aby zbieracze nie uszkadzali owoców (np. ściskając je zbyt mocno palcami). Zbiór truskawek deserowych rządzi się innymi prawami niż zbiór surowca do przetwórni.
Fot. 1. Należy zwracać pracownikom uwagę, że finalnym, pełnowartościowym produktem, który powinien trafiać na rynek, jest truskawka z kielichem oraz szypułką. Truskawki pozbawione tych elementów szybciej się psują.
Fizjologiczną przyczyną słabego wybarwienia truskawek mogą być niedobory potasu w roślinie i owocach. Spośród wszystkich makroskładników, tego właśnie pierwiastka truskawki potrzebują najwięcej. Na wysoko wydajnych plantacjach nie obędzie się bez prawidłowego nawożenia posypowego potasem, które powinno być wykonywane na podstawie analiz gleby. Samo nawożenie doglebowe często okazuje się jednak niewystarczające, gdyż występują czynniki, które uniemożliwiają roślinom pobieranie pierwiastka z gleby. Jednym z nich jest susza. W okresach niedostatecznej wilgotności podłoża nawadnianie jest nieodzowne, jeżeli celem produkcji mają być wysokiej jakości owoce deserowe. Sposobem na dobre odżywienie roślin potasem jest także dokarmianie dolistne, w szczególności w okresach, kiedy pobieranie tego składnika z gleby jest utrudnione. Problemy z wybarwieniem truskawek spowodowane niedostatkiem potasu mogą obejmować nawet 30 – 40% plonu, co jest dla plantatora owoców deserowych bardzo dużą stratą. Dlatego warto temu zapobiegać.
Gorsze wybarwienie truskawek (nierównomierne dojrzewanie) może być także przyczyną niedoboru fosforu w roślinie. Kluczowym momentem nawożenia tym składnikiem jest okres przed założeniem plantacji. Wówczas jest możliwość przeprowadzenia analizy gleby i zastosowania na jej podstawie odpowiedniej dawki superfosfatu. Istotne jest przyoranie tego nawozu (wprowadzenie go w głąb profilu glebowego), gdyż fosfor jest składnikiem bardzo powoli przemieszczającym się w podłożu. Takie postępowanie przed założeniem plantacji eliminuje konieczność stosowania fosforowych nawozów doglebowych w okresie jej użytkowania. Istotne jest również uregulowanie odczynu podłoża, gdyż w zbyt niskim lub zbyt wysokim pH fosfor uwstecznia się do form niedostępnych dla roślin. Jeżeli zasobność gleby w fosfor jest zbyt niska na plantacjach już istniejących, bo nie dopilnowano prawidłowego przygotowania pola, nie ma sensu stosowanie superfosfatów. Należy wówczas rozsiać nawozy, w których składnik występuje w postaciach szybciej przemieszczających się w glebie (polifosforany). W skrajnych przypadkach, kiedy z jakichś przyczyn pobieranie fosforu przez rośliny jest zbyt niskie w stosunku do ich zapotrzebowania (np. przechłodzenie podłoża, susza bądź nadmierna wilgotność), może okazać się niezbędne wykonanie oprysków interwencyjnych tym pierwiastkiem.
Inny czynnik, który może wpływać na gorsze wybarwienie owoców to mniejsza dostępność światła. Może być ona spowodowana stosowaniem osłon, przegęszczeniem plantacji oraz nadmiernym wzrostem wegetatywnym roślin (wybujały rozwój masy liściowej spowodowany np. zbyt dużą dawką nawozów azotowych). Na plantacjach tunelowych odmian truskawek powtarzających owocowanie normą jest usuwanie nadmiaru liści. Na tradycyjnych plantacjach polowych należy przede wszystkim dbać o zrównoważone nawożenie azotem oraz sadzić truskawki w rozstawie dostosowanej do warunków glebowych oraz siły wzrostu odmiany.
Do zakłóceń procesu wybarwiania się truskawek przyczyniają się także wysokie temperatury w okresie zbiorów lub znaczna amplituda temperatur nocnej i dziennej. Według amerykańskich źródeł, wysokie temperatury upośledzają funkcjonowanie enzymów odpowiedzialnych za prawidłowe wybarwienie owoców. W okresach upalnej pogody zbiera się więcej truskawek z białymi/jasnozielonymi plamami na powierzchni.
Gorsze wybarwianie się owoców może być także cechą odmianową. Odmiany, które wykazują tendencję do wytwarzania owoców słabiej wybarwionych to m. in. Elsanta i Darselect.
Wady kształtu truskawek
Truskawki noszące wady kształtu mogą być dobre w smaku, ale cierpi ich atrakcyjność wizualna. Przeważnie jednak wady te idą w parze z niedobrym, gorzkim smakiem. Podstawową fizjologiczną przyczyną deformacji truskawek są niedobory boru i wapnia.
Mniejsza zawartość boru to problemy z pobieraniem wapnia. Bor odpowiada za prawidłowy rozwój owoców od najwcześniejszych etapów po ich zawiązaniu. Jego niedobory skutkują zrzucaniem kwiatów przez rośliny, gorszym zawiązaniem, a także zniekształceniami owoców, mogącym przyjmować postać np. guzkowatych narośli. Gleby w Polsce są stosunkowo ubogie w ten pierwiastek, dlatego oznaki występowania boru w niedoborze powinny być dla plantatora sygnałem do uruchomienia programu opryskiwań. Dokarmianie dolistne wydaje się być najefektywniejszą metodą zaopatrzenia roślin w mikroelementy, w przypadku których nawożenie doglebowe bywa zawodną praktyką.
Fot. 2. Wady kształtu truskawki spowodowane niedoborami boru.
Niedobory wapnia w zawiązkach mogą objawiać się drobnieniem owoców oraz powstawaniem obszarów miąższu z zagęszczoną liczbą orzeszków. Plantacje prowadzące produkcję wysokiej jakości owoców deserowych muszą dbać o dobre odżywienie roślin wapniem. Pierwiastek ten ma także wpływ na jędrność owoców oraz ich trwałość w transporcie i obrocie handlowym.
Kolejną przyczyną wystąpienia wad kształtu truskawek mogą być mrozy oraz przymrozki, które uszkodziły kwiaty. Spadki temperatur uszkadzają również systemy korzeniowe oraz wiązki przewodzące, dzięki którym roślina zaopatruje zawiązki w mikro – i makropierwiastki.
Przyczyną deformacji owoców może być także słabe zapylenie. Pełne zapylenie, czyli przeniesienie pyłku z pylników na znamiona słupków, umożliwia prawidłowe wykształcenie orzeszków („nasion truskawki”), które stymulują zaopatrywanie truskawek w wapń. Chociaż pewną rolę w zapylaniu kwiatów truskawek może odgrywać wiatr, odpowiednia aktywność owadów zapylających ma kluczowe znaczenie dla jakości owoców. Deformacje jagód mogą pojawiać się w sezonach, w których warunki w czasie kwitnienia nie sprzyjały oblotom owadów zapylających. Do upraw tunelowych wprowadza się trzmiele, aby poprawić zapylenie kwiatów.
Fot. 3. Objawy żerowania zmiennika.
Za deformacje owoców mogą być także odpowiedzialne szkodniki, np. zmiennik lucernowiec czy wciornastki. Żerowanie tego pierwszego skutkuje zbijaniem się miąższu truskawek i powstawaniem charakterystycznych, zielonych, stwardniałych skupień orzeszków na wierzchołkach (końcówkach) owoców. Aby temu zapobiec, należy monitorować zagrożenie ze strony szkodników i wykonywać odpowiednie zabiegi, aby zwalczyć je możliwie najwcześniej w sezonie.
Związane z tematem
W którym systemie prowadzić truskawki: rzędowym, rzędowo - pasowym czy zagonowym?
Komentarze
Brak komentarzy