W którym systemie prowadzić truskawki: rzędowym, rzędowo - pasowym czy zagonowym?

Na postawione w tytule pytanie będzie musiał odpowiedzieć sobie każdy plantator, który zdecyduje się na założenie we wrześniu lub październiku tego roku nowych nasadzeń truskawek w gruncie. Każda z metod ma swoje wady i zalety, które warto wziąć pod uwagę przy planowaniu plantacji. Trzeba rozważyć zakładany cel produkcji (termin i wysokość spodziewanego plonowania, znaczenie jakości owoców – udział deseru i przemysłu w plonie, powiększenie uprawy poprzez założenie plantacji matecznej z roślin w stopniu oryginału), czas użytkowania uprawy (dwa lata czy dłużej?), cechy uprawianej odmiany (np. siłę wzrostu, podatność na choroby grzybowe), lokalne warunki glebowe (klasa gleby, przepuszczalność, żyzność, które decydowały będą o sile wzrostu roślin).

System rzędowy

Spośród systemów prowadzenia plantacji na płask, najpopularniejszy jest system rzędowy. Odległości między roślinami w rzędach oraz szerokości międzyrzędzi są w nim stałe. Rozstawę roślin w rzędzie dostosowuje się do siły wzrostu odmiany (odmianom silnie rosnącym, jak Senga Sengana, Kent, Dukat czy Elkat, trzeba zostawić więcej przestrzeni na bujniejszy rozwój krzaków, natomiast słabiej rosnące, jak Kama i Selva, można sadzić gęściej), podatności odmiany na choroby (im większe zagęszczenie krzaków, tym lepsze warunki dla rozwoju patogenów grzybowych i wyższe ryzyko wystąpienia chorób liści oraz owoców; odmiany mało podatne na choroby można sadzić w bardziej zwartych szeregach), warunków glebowych (na glebach żyznych rośliny będą osiągać bardziej wybujałe przyrosty zielonej masy, więc należy zapewnić im więcej miejsca), celu produkcji  (plantacje stłoczone mogą dać więcej plonu owoców, możliwe jest lepsze wykorzystanie dostępnej powierzchni bądź osłon). Odległość między roślinami w rzędzie wynosi od 15 do 25 cm (na żyznych glebach nawet do 30 cm). Podstawowym kryterium planowania szerokości międzyrzędzi będzie natomiast rozstaw kół ciągnika. W praktyce spotykana jest szerokość międzyrzędzi od 70 do 100 cm. Dla przykładu, dla mniejszych plantacji zakładanych na słabej jakości glebach zaleca się rozstaw 25 x 80 cm. Większe plantacje, obrabiane cięższym sprzętem, zakładane na glebach żyznych, można zakładać w rozstawie 25 – 30 x 85 – 90 cm bądź innej.  

W systemie rzędowym rośliny nie są nadmiernie zagęszczone, co zapewnia optymalne przewietrzenie plantacji. Ma to wpływ na mniejszą wilgotność, a więc niższą presję patogenów. Walka z chorobami jest łatwiejsza. Dużo prościej zwalcza się również zachwaszczenie, ponieważ międzyrzędzia są jednakowo szerokie.  Dostęp do owoców w rzędach jest łatwy, co upraszcza zbiór. Plantację można w ten sposób prowadzić kilka lat bez konieczności dodatkowych zabiegów, np. likwidowania co drugiej rośliny w rzędzie.

System rzędowo - pasowy

W systemie rzędowo – pasowym szerokości międzyrzędzi nie są jednakowe. Stosuje się naprzemiennie międzyrzędzia węższe i szersze, co daje układ plantacji w postaci pasów (złożonych z dwu rzędów roślin, między którymi międzyrzędzie jest skrócone). Mamy zatem: rząd truskawek – międzyrzędzie skrócone 50 cm – rząd truskawek – międzyrzędzie standardowe 90 cm – rząd truskawek – międzyrzędzie skrócone 50 cm – rząd truskawek… Odległość między roślinami w rzędach wynosi 25 cm, choć w razie potrzeby można ją skrócić.

Ten system uprawy zalecany jest na gleby najsłabsze, a więc IVb i V klasy bonitacyjnej, na których dzięki „upakowaniu” większej liczby krzaków na tej samej powierzchni, możliwe jest uzyskanie wyższego plonu. Zaletą tak założonej plantacji będą wyższe zbiory w pierwszym roku po założeniu niż uzyskałoby się z uprawy założonej w tym samym terminie w systemie rzędowym.

Problemem są tu wszelkie wady, które wynikają z zagęszczenia roślin. Większa jest presja chorób i szkodników, a trudniejsza ochrona. Plantacja jest gorzej przewietrzana. Mniej wydajna jest penetracja cieczy roboczej w rzędy drzew. Trudno zwalcza się chwasty oraz rozłogi wyrastające w skróconych międzyrzędziach. Co więcej, uprawę w tym systemie powinno prowadzić się najwyżej 2 lata. Później jej wydajność spada. Aby przedłużyć okres użytkowania plantacji, można zlikwidować co drugi rząd bądź usunąć po skosie co drugą roślinę w dwurzędowym pasie.

Uprawa na podniesionych zagonach

Systemem najbardziej profesjonalnym, spotykanym na wyspecjalizowanych plantacjach truskawek,  jest uprawa na podniesionych zagonach.  Widzimy ją na powyższym zdjęciu. Przy pomocy specjalnej maszyny tworzy się wysokie na 15 – 40 cm wały, na których sadzi się po dwa bądź cztery rzędy roślin. Międzyrzędzia na podniesionym zagonie mają szerokość 30 – 35 cm, a ścieżki robocze (zagłębione) – od 50 do 70 cm. Odległość między roślinami w rzędzie nie odbiega od standardu. Wały okryte są włókniną, podłącza się do nich systemy nawadniające. Ścieżki robocze wyścieła się słomą, aby ograniczyć wzrost chwastów.

System ten ma zastosowanie do produkcji wysokiej jakości owoców deserowych bądź do sterowanej uprawy truskawek albo uprawy odmian powtarzających owocowanie. Jego zalety to łatwość pielęgnacji plantacji (np. ułatwione zwalczanie mechaniczne zachwaszczenia w ścieżkach roboczych, prosta zwózka liści po skoszeniu plantacji i czyszczenie roślin szczotką z pozostałości liści), intensyfikacja produkcji poprzez rozmieszczenie znacznej liczby krzaków na hektarze. Gleba w podniesionych zagonach szybciej się nagrzewa. Podobnie jak w przypadku systemu rzędowo – pasowego, krótszy jest okres użytkowania plantacji. Ogranicza się on do jednego – dwu sezonów. Przy ukierunkowanej na jakość uprawie owoców deserowych nie jest to jednak problemem, gdyż nie zaleca się prowadzić plantacji takich odmian dłużej niż dwa lata. Należy się również liczyć z większymi wydatkami na założenie plantacji.

Czy jesienią opłaca się gęsto sadzić?

Przy jesiennym terminie zakładania plantacji, gęste sadzenie roślin w systemie rzędowym bądź zakładanie uprawy rzędowo – pasowej dla zwiększenia obsady i plonu owoców w przyszłym sezonie nie zawsze jest ekonomicznie uzasadnione. Należy zastanowić się, czy wydatek na znacznie wyższą liczbę sadzonek się zwróci, czy też lepiej zostawić trochę miejsca, poczekać aż rośliny się rozkrzewią i wydadzą rozłogi, przy pomocy których będzie można zagęścić plantację. Zależy to od atrakcyjności handlowej odmiany i kierunku produkcji. Samodzielne rozmnażanie dopuszczalne jest oczywiście wyłącznie w przypadku odmian nie objętych ochroną.

Związane z tematem

Walka z chwastami na nowo założonych plantacjach truskawek

Fot. Gerald Holmes, Strawberry Center, Cal Poly San Luis Obispo, Bugwood.org