W sadach trwają loty piędzika przedzimka

Piędzik przedzimek (Operophtera brumata) to szkodnik upraw sadowniczych o dość nietypowym cyklu rozwojowym. Okres jego lotów godowych przypada bowiem na późną jesień, przeważnie listopad – grudzień, po wystąpieniu pierwszych przymrozków. Podczas gdy inne szkodniki zakończyły już rozród i przygotowały się do spoczynku, piędzik dopiero go rozpoczyna. Jakie szkody wyrządza na plantacjach owoców i jakie są metody jego zwalczania?

Parę informacji o biologii szkodnika

• Motyl nocny.
• U postaci dorosłych zaznacza się dymorfizm płciowy. Samice mają bardzo długie odnóża, szczątkowe skrzydła i nie posiadają umiejętności latania. Samce są natomiast uskrzydlone.

Fotografia przedstawia bezskrzydłą samicę (po lewej) oraz uskrzydlonego samca piędzika przedzimka podczas kopulacji. Źródło: Gyorgy Csoka, Hungary Forest Research Institute, Bugwood.org

• Cykl rozwojowy szkodnika, począwszy od obecnego okresu (późna jesień), przebiega następująco:

1. Po okresie letniej diapauzy (okresowego stanu zahamowania rozwoju) w kryjówkach w glebie następuje przepoczwarzenie. Postaci dorosłe wydostają się z gleby. Bezskrzydłe samice przemieszczają się w górę drzew, a uskrzydlone samce rozpoczynają loty. Poszukują samic. Gdy je znajdą, dochodzi do kopulacji.
2. Zapłodnione samice składają jaja na powierzchni pędów roślin. Ich aktywność nie ustaje nawet w czasie mrozów (do – 9 °C). Pojedyncza samica składa do 350 jaj. Na tym kończy się jej żywot.
3. Jaja są stadium zimującym szkodnika. Podczas zimowego cięcia można ocenić stopień pokrycia pędów złożami jaj.
4. Wiosną, w kwietniu, z jaj wylęgają się gąsienice i rozpoczynają żerowanie na roślinach, które trwa długo, bo do połowy czerwca. Gąsienice są zielonkawe. Osiągają długość ok. 2,5 - 5 cm. Ich ciało jest pokryte wzdłużnymi, białymi paskami. Poruszają się w bardzo charakterystyczny sposób, wyginając ciało na kształt greckiej litery Ω.
5. Po zakończeniu żerowania gąsienice schodzą do gleby, gdzie ukrywają się aż do końca października (okres letniej diapauzy). Znaczna ich część jest wówczas zabijana przez wrogów naturalnych.
6. Jesienią pod ziemią następuje przepoczwarzenie. Cykl się zamyka (patrz: pkt 1).

Złoże jaj pędzika przedzimka. Źródło: Gyorgy Csoka, Hungary Forest Research Institute, Bugwood.org

Charakterystyczny sposób poruszania się larwy piędzika przedzimka - wygięcie ciała w kształcie litery Ω. Źródło: Milan Zubrik, Forest Research Institute - Slovakia, Bugwood.org

Szkodliwość

• Szkodnik atakuje wiele gatunków roślin sadowniczych (m. in. jabłoń, grusza, leszczyna, jagodowe) oraz roślin ozdobnych i leśnych. Jest polifagiem (szkodnikiem wielożernym).
• Stadium szkodliwym piędzika przedzimka są gąsienice.
• Żarłoczne larwy uszkadzają blaszki liściowe, wyjadając w nich koliste otwory. Zmniejszają tym sposobem powierzchnię asymilacyjną roślin i otwierają wrota dla infekcji przez patogeny. W przypadku dużego nasilenia występowania może dochodzić do gołożerów.
• Wygryzają wgłębione jamy w kwiatach i owocach, obniżając plon.
• W gęstych nasadzeniach larwy przechodzą między sąsiednimi roślinami.

Zwalczanie

• Na jesieni nie wykonuje się zabiegów przeciwko postaciom dorosłym. Wiosną zwalcza się jedynie gąsienice.
• Lustracje rozpoczyna się w fazie zielonego i różowego pąka, przeglądając po 10 rozet kwiatowo – liściowych na 20 losowo wybranych drzewach. Próg szkodliwości to 10 gąsienic.
• Wiosenny oprysk olejami parafinowymi przeciwko przędziorkom ogranicza również piędzika przedzimka.
• Piędzika przedzimka zwalcza się w fazie zielonego pąka, opryskując standardowo stosowanymi w tym okresie pyretroidami.
• Niechemiczna metoda zwalczania szkodnika polega na opasaniu pni drzew opaskami lepowymi przed okresem wychodzenia samic z kryjówek ziemnych. Gdy już wyjdą i będą kroczyć w górę pnia, przylepią się do pułapki i zginą. Nie zostaną zatem zapłodnione, nie złożą jaj, a wiosną nie wyklują się gąsienice.