Zbiorniki na deszczówkę w gospodarstwie ogrodniczym - czy są warte uwagi?

W dobie coraz częściej nawiedzających nasz kraj okresów suszy, racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi nabiera szczególnego znaczenia. Jednym z rozwiązań jest gromadzenie deszczówki, którą można wykorzystywać w gospodarstwie ogrodniczym do wykonywania oprysków lub nawadniania roślin. Czy warto zainteresować się montowanymi naziemnie lub pod ziemią zbiornikami z tworzywa sztucznego, do których odprowadzana jest woda z dachów zabudowań gospodarczych? O czym należy pamiętać? Jakie są koszty takiej inwestycji?

Kilka informacji na temat zbiorników na deszczówkę – kwestie praktyczne

Artykuł dotyczy zbiorników na wodę deszczową, które stawia się w pobliżu budynków gospodarczych (przechowalni, stodół, warsztatów). Nie chodzi o stawy do gromadzenia wody potrzebnej do nawadniania roślin bądź ochrony przeciwprzymrozkowej. Jeżeli ktoś takowe posiada, może być mniej zainteresowany montażem dodatkowego zbiornika na deszczówkę.

Zbiorniki na wodę deszczową wykonane są z tworzywa sztucznego. Przypominają powszechnie wykorzystywane w gospodarstwach rolnych zbiorniki na olej napędowy, przy czym ich ściany są cieńsze (wykonane z pojedynczej, a nie podwójnej warstwy materiału), gdyż nie obowiązują ich wymogi bezpieczeństwa stosowane wobec zbiorników do przechowywania paliwa.

Zakres pojemności zbiorników jest różny – na rynku najczęściej spotyka się oferty od 1,5 do 20 m³. Mniejsze zbiorniki na deszczówkę mogą być projektowane podobnie jak zbiorniki stosowane w przydomowych oczyszczalniach ścieków („leżący walec”), natomiast bardziej pojemne mają najczęściej kształt stojącego walca o długim promieniu podstawy. Dzięki dużej powierzchni podstawy zbiornika możliwe jest nagromadzenie w nim dużej ilości wody przy małej wysokości. Na przykład zbiornik mieszczący 20 m³ wody będzie miał wymiary walca o średnicy podstawy 3 m i wysokości ok. 3,2 m.

Zbiorniki na deszczówkę mogą być montowane naziemnie lub pod ziemią, przy czym umieszczenie zbiornika pod ziemią wiąże się z dodatkowymi kosztami oraz utrudnia jego eksploatację i konserwację. Objętość należy dostosować do powierzchni dachu, którą ma obsługiwać zbiornik. Jeżeli będzie do niego trafiać woda z dachu obiektu chłodniczego o powierzchni 1000 m², można wyliczyć, że przy opadzie wielkości 10 mm na powierzchnię tego dachu trafi ok. 10 000 l wody.

Fot. 1. Do zbiorników może być odprowadzana woda z płaskich bądź spadzistych dachów budynków gospodarczych (np. przechowalni owoców). Niezbędne jest skonstruowanie systemu rynien.

Zbiornik powinno się umieścić w miejscu, w którym nie będzie zakłócać ciągów komunikacyjnych w gospodarstwie, a jednocześnie będzie możliwy swobodny podjazd opryskiwacza. Wodę do zbiornika odprowadza system rynien, który należy odpowiednio zaprojektować i zmodyfikować. Warto zadbać o filtry, aby wraz z wodą do zbiornika nie były kierowane większe zanieczyszczenia (np. liście), które mogą również zapychać rynny.

Zawór spustowy zamontowany jest na wysokości kilkunastu cm od podłoża. Zapobiega to zapychaniu go ewentualnymi zanieczyszczeniami, które dostają się do zbiornika wraz z wodą deszczową, gdyż osiadają one na dnie, poniżej pułapu zaworu spustowego. Na górnej podstawie zbiornika zlokalizowany jest właz, przez który można pobierać wodę oraz czyścić zbiornik.

Poboru wody można dokonać przy pomocy zaworu spustowego, nie jest to jednak metoda wydajna przy dużym natężeniu prac polowych. Można posłużyć się pompą zatapialną, którą wprowadzi się do zbiornika poprzez górny właz.

Ponieważ zbiorniki wykonane są z tworzywa sztucznego, nie korodują. Znaczenie ma również ich barwa – najczęściej spotyka się ściany czarne (pochłaniają promieniowanie słoneczne), ewentualnie białe (odbijają je). Zmniejszenie przenikania światła do wnętrza zbiornika ogranicza ryzyko „zakwitów wody”, czyli masowego rozwoju w niej glonów.

Zalety posiadania zbiornika na deszczówkę

• Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi. Ograniczanie strat wody.
• Gromadzenie rezerw wody na okresy suszy.
• Niezależność od poboru wody z sieci wodociągowej. Nabiera to znaczenia w okresach wzmożonych prac polowych, kiedy w rejonach rolniczych ciśnienie wody w wodociągu jest tak niskie, że napełnienie zbiornika opryskiwacza trwa kilka godzin.
• Oszczędność czasu – sprawne napełnienie opryskiwacza może zająć zaledwie kilka – kilkanaście minut.
• Woda zgromadzona w zbiorniku jest ogrzana, co ma duże znaczenie przy wykonywaniu oprysków. Po pierwsze, w cieplejszej wodzie łatwiej rozpuszczają się niektóre nawozy. Po drugie, opryskiwanie roślin wodą o temperaturze otoczenia nie naraża ich na szok termiczny.
• Woda deszczowa ma lepszą jakość dla wykonywania oprysków niż woda wodociągowa. To dzięki temu, że deszczówka ma niższe pH (≤ 6), gdyż rozpuszczone są w niej gazy kwasotwórcze (dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu) oraz – w przeciwieństwie do wody wodociągowej – nie jest wapnowana. Deszczówka jest wodą miękką, w związku z czym zjawisko zmniejszania skuteczności środków ochrony roślin przez kationy dwuwartościowe jest ograniczone. Pozwala to obniżyć zużycie adiuwantów.

Koszty inwestycji

Koszty zbiorników są różne w zależności od producenta. Zbiornik o pojemności 20 m³ to wydatek rzędu 13 – 15 tys. zł. Mniejszy zbiornik o pojemności 3 m³ kosztuje ok. 2 – 2,5 tys. zł. Do tego należy doliczyć koszty montażu (ewentualnie koszty prac budowlanych związanych z umieszczeniem zbiornika pod ziemią), modyfikacji systemu rynien, filtrów, pomp.