UFO - innowacyjny sposób prowadzenia czereśni w formie ściany owoconośnej

W latach ubiegłych Amerykanie badali kilka innowacyjnych systemów prowadzenia nowoczesnych sadów czereśniowych. Bardzo obiecującym jest UFO (ang. Upright Fruiting Ofshoot; system pionowo owocujących gałęzi), który zdobywa coraz większą popularność w amerykańskich sadach towarowych. Jest również wdrażany w innych państwach, np. w Chinach, Rosji, w krajach Europy Zachodniej. Rewolucja polega na poziomym położeniu przewodników, z których wyprowadza się pionowe, owocujące przyrosty. Aby wdrożyć tę metodę, konieczne jest posiadanie konstrukcji sadowniczej z drutami, do których mocowane będą pędy. Czy warto zainteresować się systemem UFO także na polskim gruncie?

Zalety systemu UFO

• Równomierne oświetlenie owocujących gałęzi.
• Produkcja wysokiej jakości owoców dzięki systematycznej rotacji owocującego drewna i wycinaniu starych pędów (wymiana pędów owocujących po 4 latach).
• Możliwość zagęszczenia sadu dzięki silnemu skróceniu międzyrzędzi do 2,5 m (Owoce zbieramy wyłącznie na pędach rosnących pionowo w górę. Wszystkie pędy wyrastające do dołu czy w bok, w kierunku międzyrzędzi, są systematycznie usuwane. Nie ma zatem problemów z przejazdem ciągnikiem.).
• Sad przybiera wygodną formę ściany owoconośnej. Pułap owocowania jest obniżony. To znacznie ułatwienie prac przy zbiorze.
• Ułatwienie cięcia.
• Uproszczenie ochrony roślin dzięki łatwemu dostępowi cieczy roboczej do opryskiwanych drzew.

Wady systemu UFO

• Wysoki koszt zakładania sadu.
• Wysoka pracochłonność metody w początkowym okresie formowania drzew.
• Do zakładania nasadzeń nadają się wyłącznie najwyższej jakości drzewka.
• Możliwość uszkodzenia kruchych pąków czereśni na etapie transportu i zakładania sadu, co utrudnia i opóźnia proces formowania drzew.
• Maksymalny potencjał plonotwórczy pojedynczego drzewa nie jest wykorzystany.

Wybór drzewek

Materiał szkółkarski do zakładania sadów w systemie UFO powinien spełniać najwyższe normy jakościowe. Nadają się tylko podkładki słabo rosnące. Należy wybierać silne, nie rozgałęzione okulanty. W przypadku drobnej koronki uformowanej w szkółce, należy się jej pozbyć. Drzewka powinny być późno wykopywane ze szkółki, aby miały wykształcone pąki także w części wierzchołkowej. Według Amerykanów, najlepsze są drzewka nie pozbawione stożka wzrostu, gdyż szybciej wypełniają przestrzeń między drzewami w poziomie. Jeżeli wierzchołek został ucięty, najbliższy mu pęd należy przywiązać do konstrukcji poziomo.

Sadzenie

• Rozstaw powinien wynosić 3 – 2,5 m × 1,8 – 2,5 m.
• Rzędy powinno się zakładać w kierunku północ – południe, zaś wierzchołki drzew powinny być skierowane w stronę południową.
• Drzewa sadzimy pod kątem 45°. Nie należy sadzić drzew pionowo, a później przyginać przewodników pod kątem 45°.
• W miejscu przecięcia przewodnika z pierwszym drutem, należy przymocować drzewko do konstrukcji.
• Po odpowiednim usytuowaniu drzewka, należy ręką zniszczyć wszystkie pąki u dołu oraz po bokach (wyrastające do międzyrzędzi). Zostawiamy tylko pąki wyrastające w górę.
• Amerykańscy sadownicy radzą, aby wierzchnią powierzchnię drzewka ponacinać delikatnie brzeszczotem powyżej pąków, co podziała stymulująco na wzrost pionowych pędów.

W pierwszym sezonie wegetacyjnym po posadzeniu

• Do połowy sezonu utrzymujemy drzewko pod kątem 45° względem podłoża. Czas ten potrzebny jest na ukorzenienie oraz pobudzenie do rozwoju pozostawionych przez nas w wierzchniej części pąków, z których zaczną rozwijać się odrosty.
• Po połowie sezonu przyginamy przewodnik do pierwszego drutu konstrukcji na wysokości ok. pół metra.

• Dbamy o równomierny wzrost pędów wyrastających pionowo w górę. Zbyt silnie rosnące pędy skracamy lub pozbywamy się ich, pozostawiając czop ok. 10 cm (z zachowaniem pąków wegetatywnych), z którego powstaną odrosty. Można pozostawić powstałe odrosty podwójne (Y) bądź tylko pojedynczy pęd.
• Usuwamy wszelkie pędy, które wyrastają w kierunku międzyrzędzi lub ku dołowi.

W pierwszym sezonie spoczynku

• Późnym latem można przeprowadzić selekcję pędów pionowo wyrastających w górę. Amerykanie radzą, aby zabieg ten przeprowadzać wczesną wiosną, ale w naszym klimacie najbardziej odpowiednim terminem na cięcie czereśni będzie sierpień.
• Przewodnik (lub najbliższy mu pęd pozostawiony w jego zastępstwie) prowadzimy poziomo, dopóki wypełni przestrzeń między następnym drzewem. Później zaginamy go do położenia pionowego.
• Jeżeli odległość drzew w rzędach wynosi 1,8 m, pozostawiamy 5 pionowych pędów. Przy zagęszczeniu co 2,5 m, pozostawia się 8 pędów.
• Zostawiamy pędy o umiarkowanym wzroście. Zależy nam na utrzymaniu w miarę równej wysokości pionowych pędów. Usuwamy słabe lub zbyt silne, pozostawiając czop ok. 10 cm. Na tym czopie będą tworzyć się odrosty, z których wyprowadzimy pionowe pędy owocujące w przyszłości.  
• Odległość między pionowymi pędami powinna wynosić ok. 20 cm.
• Jeżeli osiągną odpowiednią wysokość, mocujemy pędy do drugiego drutu.

W drugim sezonie wegetacyjnym

• Jeżeli na poniektórych drzewach nie udało się uzyskać zakładanej liczby 5 – 8 pionowych pędów, nacinamy brzeszczotem powierzchnię powyżej pąków, aby pobudzić je do rozwoju.
• W miarę wzrostu przywiązujemy pędy do wyższych drutów na konstrukcji.
• Spodziewamy się drobnego owocowania. Nadliczbowe pędy usuwamy na czop.
• Latem wycinamy wszystkie odgałęzienia (pędy boczne), które wykształciły się na prowadzonych pionowo pędach owoconośnych.

W latach następnych

• W kolejnych latach spodziewamy się obfitego owocowania. W tym systemie owoce powstają na drewnie dwu-, trzy- oraz czteroletnim, a także w nasadach pędów jednorocznych. Niektórzy odmładzają pędy już po 3 latach owocowania dla podniesienia jakości owoców. 
• W dalszych latach należy prowadzić rotację pędów owocujących, wymieniając drewno po 4 latach owocowania i wyprowadzać nowe pionowe pędy z pozostawianych czopów.
• Co roku wymieniamy 1 - 2 pionowe pędy owocujące. Usuwamy je, pozostawiając czop z pąkami wegetatywnymi.  W ich miejsce wyprowadzamy pędy zastępcze z pozostawianych na przewodniku czopów. Kierujemy się przy tym jak najlepszym doświetleniem pionowych gałęzi (unikamy przegęszczenia).
• Pilnujemy, aby wysokość drzewa nie przekroczyła 2,7 m i w razie potrzeby skracamy pionowe pędy. Najlepiej wycinać stożki wzrostu pionowych gałęzi na 4 – 6 tygodni po zbiorach, gdyż wzrost wegetatywny drzew jest już wówczas wygaszony i nie będzie problemów ze zbyt silnymi odrostami przed zamknięciem sezonu.
• Modyfikacją metody jest system podwójnych gałęzi pionowych, które wyrastają z czopów (kształt Y). Wymaga konstrukcji z drutami biegnącymi podwójnie (Y).

Związane z tematem

Cięcie czereśni - wycinać czy wyłamywać gałęzie?

Źródło fotografii tytułowej: Gregory Lang, https://www.growingproduce.com/fruits/stone-fruit/what-will-be-the-next-generation-of-cherry-canopies/