Żywopłot typu Benjes - pomysł na darmową i naturalną osłonę sadu

Uprawy sadownicze warto grodzić, co zapobiega kradzieżom owoców oraz wchodzeniu na ich teren nieproszonych gości.

Nie mniej istotna bywa odpowiednia osłona z zieleni, której głównym celem jest ochrona plantacji przed zimnymi falami powietrza, a więc zabezpieczanie jej przed skutkami wiosennych przymrozków. Żywopłoty lokalizuje się od strony północnej, północno – wschodniej i północno – zachodniej, skąd napływają masy lodowatego powietrza. Jednocześnie po stronie przeciwnej należy zostawić odsłoniętą przestrzeń, aby zimne powietrze nie gromadziło się w sadzie, lecz miało z niego ujście.

Dodatkową korzyścią z posiadania w sadzie żywopłotu jest ochrona uprawy przed znoszeniem oprysków z gruntów sąsiednich, a także wzrost bioróżnorodności – żywopłot jest schronieniem dla organizmów pożytecznych, które wspomagają sadownika w ochronie roślin przed szkodnikami.

Do zakładania żywopłotów nadają się rośliny, które szybko się rozrastają, mają ścisły pokrój od samej ziemi (również w stanie bezlistnym), nie są rezerwuarem chorób i szkodników groźnych dla uprawianego gatunku, nie są wymagające względem pielęgnacji, są tolerancyjne na niekorzystne warunki środowiska. Mogą być to rośliny iglaste (np. świerki, żywotniki) lub liściaste (np. leszczyny, olchy, jaśminowce omszone, oliwniki wąskolistne, ałycze).

Nie we wszystkich lokalizacjach żywopłot jest niezbędny. Są jednak miejsca, w których spełniałby swoja rolę, ale sadownicy go nie tworzą z różnych przyczyn. Po pierwsze, sadzenie żywopłotu jest pracochłonne. Po drugie, wielu sadownikom szkoda miejsca i wolą obsadzić drzewami każdy dostępny metr kwadratowy (co nie jest do końca rozsądne, bo korzyści z posiadania żywopłotu  w postaci ochrony przed przymrozkami mogą przewyższać zyski z dodatkowego rzędu drzew owocowych). Po trzecie – i chyba najważniejsze – założenie żywopłotu może być kosztowną inwestycją. Rzecz jasna poszukuje się w tym celu tańszych sadzonek (powiedzmy odsortu ze szkółki ozdobnej), ale i tak trzeba za niego zapłacić. Biorąc pod uwagę, że rośliny w żywopłocie muszą być sadzone gęsto, zbiera się to w spory wydatek. Zakładamy, że sadownik nie ma czasu we własnym zakresie przygotowywać sadzonek roślin, np. ze zdrewniałych pędów leszczyny.

Nowością, która zyskuje popularność na Zachodzie są tzw. żywopłoty typu Benjes. Można stworzyć je samodzielnie, bez ponoszenia nakładów finansowych. Zasada jest prosta – należy nagromadzić martwą materię organiczną w postaci ściętych gałęzi. Mogą być to gałęzie po zimowym cięciu drzew lub pozostałości po likwidacji kwatery. Układa się z nich wały o szerokości ok. 1 m i wysokości od 2 do nawet 3 m. Jeżeli chce się utworzyć wyższy żywopłot, konieczne może być zabezpieczenie tej konstrukcji z gałęzi poprzez powbijanie po obu jej stronach drewnianych słupów w pewnej odległości (np. dwa rzędy drewnianych słupów, odległość między słupami w rzędzie – 2 m, odległość między rzędami słupów – 1 m). Aby nie podnosić kosztów, słupy można zrobić ze stempli budowlanych, które niektórzy oddają za darmo lub sprzedają za symboliczną złotówkę.

W początkowym okresie istnienia tego żywopłotu to wycięte gałęzie stanowią barierę dla zimnego powietrza. W miarę upływu czasu, gałęzie podlegają rozkładowi, tworząc stanowisko zasobne w materię organiczną. Na wał gałęzi wiatr nanosi nasiona drzew i krzewów, które tam kiełkują i z biegiem lat tworzą naturalny żywopłot z lokalnej roślinności. Taki obiekt infrastruktury ekologicznej może mieć bardzo korzystny wpływ na uprawę sadowniczą, gdyż jest miejscem bytowania różnych gatunków pożytecznych (w tym drapieżnych owadów, jeży, dzikiego ptactwa).

Wady żywopłotu Benjes są następujące:

• pracochłonność,
• możliwość rozwiewania gałęzi przez silny wiatr, o ile dobrze się ich nie zabezpieczy,
• możliwość przewrócenia się wysokiej konstrukcji, jeżeli porządnie nie wkopie się słupów w ziemię (po pewnym czasie, w miarę porastania roślinnością, ta konstrukcja sama się stabilizuje),
• bytowanie gryzoni,
• długi czas oczekiwania na zajście sukcesji ekologicznej, czyli porośnięcie sterty gałęzi przez naturalną roślinność.

Zalety:

• niski koszt założenia,
• naturalna bariera przed wiatrem, znoszeniem oprysków, izolacja od ruchliwej drogi albo domostw,
• wysoka różnorodność biologiczna,
• doskonałe miejsce bytowania dla drapieżnego ptactwa i innych pożytecznych gatunków,
• brak konieczności pielęgnacji po założeniu żywopłotu typu Benjes,
• pozytywny wizerunek gospodarstwa ekologicznego.

Związane z tematem

Żywopłot - czy warto o nim pomyśleć przy zakładaniu sadu?

Nie wszystkie tuje nadają się na żywopłot wokół plantacji